|
Cách đây
vừa đúng 40 năm, giữa lúc cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc của Đế quốc Mỹ
đang diễn ra vô cùng ác liệt, Đảng và Nhà nước ta đã thấy được tầm quan
trọng của Toán học và đặc biệt là sự cần thiết phải chuẩn bị lực lượng Khoa
học Kỹ thật tài năng cho công cuộc xây dựng đất nước sau này. Chính vì lẽ đó
tháng 9 năm 1965, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã ký quyết định thành lập lớp
chuyên Toán đặt tại Khoa Toán, Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội (tiền thân của Khối
THPT Chuyên Toán - Tin, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia
Hà Nội hiện nay), lớp có nhiệm vụ phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng những học
sinh năng khiếu Toán học, tạo nguồn để đào tạo đội ngũ những nhà khoa học
tài năng cho đất nước.
Là loại
hình giáo dục THPT Chuyên đầu tiên của nước ta lúc đó nên trường chưa có
chương trình, tài liệu, bài giảng, phương pháp phát hiện, tuyển chọn học
sinh giỏi để kế thừa. Do vậy, tất cả công việc dạy và học của thầy, trò lớp
Chuyên Toán đều bắt đầu từ điểm xuất phát. Ngay từ khi mới được thành lập,
Khối đã xây dựng đội ngũ giáo viên, chương trình đào tạo, tuyển tập các bài
giảng, các phương pháp giảng dạy trong điều kiện cơ sở vật chất hết sức khó
khăn của thời chiến (lương giáo viên thấp, ưu đãi vật chất không có, trường
lớp phải đi sơ tán, cơ sở vật chất cho giảng dạy luôn thiếu thốn, phòng
riêng để dạy đội tuyển không đủ). Tập thể các thầy cô giáo ở khối rất đoàn
kết, thương yêu, giúp đỡ lẫn nhau.
Mọi người
đều biết công việc đào tạo và bồi dưỡng học sinh giỏi toán là hết sức vất
vả, trong hoàn cảnh khó khăn đó Khối vẫn xây dựng được một đội ngũ các giáo
viên giỏi, tâm huyết với nghề nghiệp. Để có thể trở thành những thầy giáo
giỏi dạy cho đội tuyển như hiện nay, các thầy cô đều phải tự học, tự nghiên
cứu, mầy mò, tìm ra những bài toán hay, dạng toán lạ để có thể phát huy khả
năng, năng khiếu toán học tiềm tàng trong mỗi học sinh ( khi dạy một bài
toán khó trong các tài liệu quốc tế nhiều học sinh có cách giải hay và độc
đáo hơn tác giả. Từ cách giải đó các thầy phát triển và mở rộng thành phương
pháp giải hay, hay một bài giảng hay, ...) cứ như thế, thế hệ đàn anh kèm
cặp giúp đỡ thế hệ đàn em cùng vươn lên trong giảng dạy, nghiên cứu để có
được trình độ không thua kém các nước phát triển trên Thế giới trong lĩnh
vực đào tạo của mình. Nhiều học sinh của khối đến nay đã trở thành những nhà
giáo giỏi, sát cánh cùng các thầy giáo cũ trong sự nghiệp trồng người.
Với đội ngũ
giáo viên trưởng thành trong hoàn cảnh đất nước khó khăn, hơn nửa đội ngũ
giáo viên của Khối đã tham gia quân ngũ khi còn là sinh viên nên đã
quá quen với gian khổ và lấy việc hoàn thành nhiệm vụ là hạnh phúc. Thành
tích và sự trưởng thành của học trò luôn là niềm tự hào của tất cả các
thầy cô giáo trong khối. Song, ngay cả đối với đội ngũ giáo viên này, để tìm
ra chương trình, phương pháp giáo dục vừa đảm bảo phủ kín chương trình giáo
dục toàn diện chung do Bộ Giáo dục và Đào tạo đề ra cho học sinh phổ thông,
lại vừa phải thể hiện được tính “ chuyên ”, nâng cao mang tính gợi mở,
đánh thức tiềm năng sáng tạo, hình thành phong cách, lề lối làm việc độc lập
của một nhà khoa học cho học sinh năng khiếu là một công việc không đơn
giản. Trên thực tế, để soạn được một bài giảng cho học sinh chuyên trong
thời lượng 2 tiết, các thầy phải tìm tòi nghiên cứu, đọc hàng chục tài liệu
tham khảo trong và ngoài nước, nhiều khi mất cả tháng trời. Những bài giảng
này không phải soạn một lần rồi dùng mãi mãi mà sau mỗi năm, tất cả các bài
giảng ấy lại phải bổ sung để cập nhật những kiến thức mới. Học sinh chuyên
có khả năng tự học, tự nghiên cứu nên các bài tập hay các thầy dạy năm trước
học sinh đều biết hết nên các bài giảng năm sau phải có nội dung hoàn toàn
mới.
Ngoài giờ
trên lớp, các thầy cô giáo phải biên soạn những tài liệu hướng dẫn học sinh
tự học, đây là một phương pháp đào tạo và giảng dạy hay nhằm rút ngắn
thời gian đào tạo, chính vì vậy nhiều học sinh mới lớp 11 đã đạt được Huy
chương trong các kỳ thi Toán Quốc tế (một cách ngẫu nhiên, đến nay
nhiều trường đại học trên thế giới quan tâm đến phương pháp giảng dạy này
nhằm rút ngắn thời gian đào tạo). Các kỳ thi tự chấm mà học sinh vừa đóng
vai học trò, vừa đóng vai thầy giáo là một phương pháp kiểm tra đánh giá đặc
biệt hiệu quả, tuy vậy để thực hiện phương pháp này các giáo
viên phải mất nhiều thời gian và công sức. Khối Phổ thông trung học Chuyên
Toán –Tin là nơi đầu tiên áp dụng một số phương pháp giảng dạy mới, tiên
tiến như “mô hình giáo dục tích cực” theo phương pháp:
•
Học sinh các lớp chuyên Toán-Tin phải viết các bài tổng kết các dạng bài tập
của từng chương mà mình đã học.
•
Học sinh tham gia các cuộc thi giải bài tập khó trong thời gian 2 tháng để
rèn luyện khả năng tự học, tự nghiên cứu, giải quyết vấn đề.
•
Tổ chức các cuộc thi “cắm trại” trong 3 ngày liền, thời gian đó học sinh tự
giải bài tập, tự đánh giá kết quả học tập của mình.
•
Mô hình giáo dục mới này nhằm nâng cao tính độc lập, chủ động học tập của
học sinh và đã được thực hiện thành công tại Khối. Trong mô hình giảng dạy
này thầy giáo tóm tắt, trình bày các bài giải hay của học sinh, rút kinh
ngiệm đối với các sai sót thường mắc phải, tổng kết thành các phương pháp
giải, khen thưởng động viên học sinh có kết quả tốt.
Các thầy cô
giáo Khối Chuyên Toán đã miệt mài nghiên cứu, đúc rút những kinh nghiệm ,
những bài học thành công cũng như chưa thành công để xây dựng hệ thống bài
giảng mới, xây dựng nên phương pháp giảng dạy riêng cho đối tượng học sinh
năng khiếu. Đối với các thầy cô giáo trong Khối, việc đổi mới phương pháp
giảng dạy là việc cốt lõi trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, vì vậy
phong trào cải tiến phương pháp giảng dạy đã trở thành đề tài mang tính
chuyên môn sâu sắc. Đây là một đề tài nghiên cứu khoa học được thảo luận sôi
nổi trong các buổi xêmina diễn ra hàng tuần trong nhiều năm qua. Những luận
văn Tiến sĩ, Thạc sĩ của các thầy cô giáo trong khối cũng gắn liền với việc
đổi mới phương pháp giảng dạy và nâng cao chất lượng đào tạo học sinh năng
khiếu. Đến nay, sau 40 năm nhìn lại, để có được một chương trình đào tạo,
phương pháp phát hiện và đào tạo tài năng hoàn thiện tiên tiến như
hiện nay, các thế hệ thầy trò chuyên Toán đã phải lao động rất miệt mài,
không ngừng đổi mới và sáng tạo.
Trên cơ sở
kết quả đào tạo học sinh giỏi bộ môn toán, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã quyết
định nhân rộng mô hình đào tạo này tại các địa phương và trường Đại học
trong cả nước. Để phục vụ cho việc đào tạo đó, các thầy giáo Chuyên Toán đã
không quản khó khăn, gian khổ, tích cực đi đến các tỉnh có trường năng khiếu
để bồi dưỡng các phương pháp giảng dạy mới, cập nhật kiến thức cho đội
ngũ giáo viên và trực tiếp giảng dạy, bồi dưỡng một số buổi cho học sinh
giỏi các địa phương. sau nhiều năm bồi dưỡng, kết quả, nhiều giáo viên
chuyên toán tại các tỉnh đã đào tạo được học sinh giỏi đoạt giải cao trong
các kỳ thi Olimpic Toán quốc tế.
Qua 40 năm
giảng dạy và học tập, Khối chuyên Toán-Tin đã thực sự trở thành một trung
tâm hàng đầu của cả nước về đào tạo học sinh năng khiếu. Khối đã đào tạo
được 3000 học sinh của 40 khoá Chuyên Toán và 11 khoá Chuyên Tin. Số học
sinh tốt nghiệp phổ thông luôn luôn đạt 100%, trong đó khá giỏi chiếm tới
90%, nhiều em được Nhà nước gửi đi đào tạo ở những nước phát triển trên thế
giới.
Cho đến
nay, đội tuyển học sinh giỏi của Khối Chuyên Toán-Tin Đại học KHTN luôn luôn
chiếm tỷ lệ đa số và là nòng cốt của Đội Tuyển quốc gia tham dự các kỳ thi
Olimpic Toán, Tin học quốc tế, góp phần giúp cho đội tuyển Việt Nam luôn
đứng trong tốp 10 nước đoạt giải cao, ổn định trên thế giới. Các em: Ngô Bảo
Châu, Đào Hải Long, Ngô Đắc Tuấn, Lê Hùng Việt Bảo hai lần giành được Huy
chương Vàng Quốc tế, là những gương mặt trẻ tiêu biểu của Việt Nam. Năm 2000
Khối có 4 học sinh đoạt Huy chương trong đó có 3 em đoạt HCV Quốc tế; năm
2004 Khối có 2 học sinh đoạt Huy chương Vàng trong kỳ thi Toán Quốc tế tại
Hy Lạp, lần đầu tiên đội tuyển Việt Nam xếp hạng thứ 3 trong bảng tổng sắp
xếp Huy chương Toán Quốc tế.(một số câu chuyện đáng nhớ về những lần học
sinh nhận giải thưởng quốc tế).
Một điều
đáng tự hào là, trong số các em học sinh bước lên bục cao danh dự trên
trường quốc tế có rất nhiều học sinh nhà nghèo, có hoàn cảnh khá khó khăn ,
nhưng đã được phát hiện, đào tạo thành công trong môi trường chuyên
Toán (em Trần Ngọc Nam vốn là một học sinh nghèo ở tỉnh Kon Tum, sau khi
được phát hiện có năng khiếu Toán, được học tập ở Chuyên Toán đã đoạt Huy
chương Bạc quốc tế và đến nay em đã trở thành một nhà Toán học trẻ có công
trình đăng trên một Tạp chí Toán học uy tín hàng đầu thế giới).
Khối chuyên
Tin học được thành lập trong bối cảnh Tin học nước ta chưa phát triển, chưa
có các phòng máy hiện đại, đội ngũ giảng dạy hầu hết là các thầy giáo toán
chuyển sang nghiên cứu tin học, rất thiếu tài liệu và giáo trình giảng dạy.
Các thầy phải biên soạn các giáo trình cơ sở cần thiết một cách cô đọng và
đầy đủ để học sinh có thể hiểu và giải được các đề thi Tin học khó. Năm này
qua năm khác dựa trên các tài liệu quốc tế các thầy giáo biên soạn các bài
giảng cho học sinh giỏi tin ngày càng hoàn thiện.
Nhưng ngay từ lần đầu tiên tham dự kỳ thi Tin học quốc tế, học sinh của Khối
đã giành được Huy chương. Những em học sinh năm trước được giải Quốc tế lại
cùng với các thầy giáo truyền đạt các kiến thức và kinh nghiệm cho các em
học sinh năm sau. Đến năm 2004 các học sinh của Khối đã đạt được 26 giải
Quốc tế về Tin học trên tổng số 47 giải Tin học quốc tế của cả nước. Tiêu
biểu là em Nguyễn Ngọc Huy lớp 11 là học sinh đầu tiên của Việt Nam đoạt Huy
chương Vàng kỳ thi Tin học Quốc tế tại Thổ Nhĩ Kỳ năm 1999. Năm 2003 trong
kỳ thi Olimpic Tin học Quốc tế tại Mỹ, 04 học sinh trong đội tuyển Olimpic
Tin học Việt Nam đều là học sinh của Khối và đã đoạt 1 Huy chương Vàng, 1
Huy chương Bạc và 2 Huy chương Đồng. Khối THPT Chuyên Toán - Tin Đại học
KHTN cũng là nơi đầu tiên ở nước ta có học sinh nữ tham gia các kỳ thi
Olimpic Toán - Tin quốc tế và đã giành được giải cao.
Từ cái nôi
đào tạo nhân tài này đã hình thành một tập thể chuyên gia Toán học và Tin
học hàng đầu ở trong nước và khu vực. Nhiều học sinh đã trở thành những Viện
sĩ, Tiến sĩ khoa học , Giáo sư đầu ngành; nhiều người đã và đang giữ trọng
trách tại các Trường Đại học, các Viện nghiên cứu lớn, các đơn vị kinh tế
mũi nhọn của nước ta.
Các giáo
viên của Khối thường xuyên tham gia giảng dạy cho đội tuyển học sinh giỏi
các tỉnh, huấn luyện đội tuyển Quốc gia tham dự các kỳ thi Olimpíc Toán và
Tin học Quốc tế. Từ năm 1990 đến nay, hàng tuần, Khối duy trì đều Xêmina
khoa học “Phương pháp Toán sơ cấp” cho các giáo viên giỏi các tỉnh. Các thầy
giáo của Khối đã tập trung sức lực và trí tuệ biên soạn trên 20 cuốn sách
chuyên đề bồi dưỡng học sinh giỏi Toán và Tin. Các thầy giáo của Khối đã
giảng dạy cho lớp tập huấn cho các giáo viên của các Trường năng khiếu trong
cả nước. Nhiều chuyên gia giáo dục của Đông Nam Á đã cử cán bộ sang trao đổi
kinh nghiệm với các thầy giáo dạy đội tuyển của Khối. Nhiều trường Đại học
danh tiếng của Pháp, Mỹ, Anh, Nhật Bản đã đánh giá cao năng lực học tập của
học sinh của Khối. Nhiều thầy giáo của Khối đã được Bộ Giáo dục & Đào tạo
nhiều lần cử làm trưởng đoàn, phó đoàn dẫn đội tuyển đi thi Olimpic Toán ,
Tin Quốc tế.
Song song
với việc đào tạo học sinh giỏi Toán, Tin đạt thành tích cao trong các kỳ thi
Quốc tế, khẳng định đẳng cấp hàng đầu của một trường chuyên, Khối còn nhiệm
vụ quan trọng là xây dựng môi trường học tập lành mạnh, giáo dục đạo
đức, đào tạo học sinh giỏi toàn diện. Học sinh của Khối có những Tập san để
đăng truyện, thơ, sáng tác âm nhạc và đạt nhiều thành tích cao trong
các kỳ thi tìm hiểu lịch sử Đảng, lịch sử đất nước. Trong suốt 40 năm qua,
toàn Khối không có học sinh hư, phạm pháp. Đây là một thành tích rất đáng tự
hào.
Những thành
tích trong các kỳ thi Quốc tế, sự thành danh của nhiều học sinh của Khối ở
các nước phát triển đã góp phần mở cửa cho giáo dục nước ta hội nhập quốc
tế, nâng cao hình như con người Việt Nam trong mắt bạn bè thế giới, làm rạng
danh Tổ quốc. Bạn bè quốc tế ngưỡng mộ và khâm phục Việt Nam, một nước nhỏ
và nghèo nhưng học sinh lại giành được nhiều Huy chương trong cuộc thi thể
thao trí tuệ lớn của thế giới, điều này chứng tỏ nhân tài của Đất nước ta
không bao giờ thiếu. Do khắc phục những điều kiện khó khăn về cơ sở vật
chất, không ngừng học hỏi và nâng cao trình độ, phát huy được các yếu tố
thuận lợi (Đảng và Nhà nước tin tưởng giao cho nhiệm vụ bồi dưỡng học sinh
giỏi, phụ huynh tin tưởng gửi gắm con em, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
và nhiều cơ sở khoa học luôn giúp đỡ), thầy trò Khối chuyên Toán đã thành
công trong việc đào tạo rèn luyện những tư chất cần thiết của một nhà khoa
học cho những mầm non. Ghi nhận những đóng góp của thầy và trò Khối THPT
Chuyên Toán-Tin, Đảng và Nhà nước đã tặng thưởng Khối nhiều phần thưởng cao
quý, đặc biệt năm 2005 Khối đã được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh
hùng Lao động trong thời kỳ đổi mới.
Kính chúc
Đại hội thành công tốt đẹp!
Xin trân
trọng cảm ơn!
Nguyễn Vũ
Lương
vuluonga0@yahoo.com
|
